Kishartyán

Osada jest głównie znana z kamiennej dziury znajdującej się w jej granicach. Jaskinia powstała w dolnym miocenie (Egri-Eggenburg) w piaskowcu (formacja piaskowca Pétervására) wzdłuż szczelin tektonicznych, warstwowania i płaszczyzn uławicenia w wyniku fragmentacji spowodowanej zamarzaniem i odmarzaniem, zawaleniem, wietrzeniem, a być może także deflacją oraz interwencją człowieka. W swoim obecnym stanie bardziej przypomina sztuczną wnękę niż naturalną formację. Jaskinia jest pozioma, jednopoziomowa i zazwyczaj ma kwadratowy przekrój. Składa się z trzech do czterech mniejszych lub większych połączonych pomieszczeń, z których większość jest kwadratowa i wyraźnie ukształtowana przez człowieka. Oryginalne naturalne wnęki można zaobserwować przy wejściu i oknach, gdzie ich zaokrąglone, owalne kształty sugerują ich naturalne pochodzenie. Miejscowi opowiadają historię o bardzo bogatym, ale bardzo tchórzliwym baronie z pobliskiego Karancsság, który przez długi czas ukrywał się w jaskini ze swoją kochanką, ponieważ bał się pojedynku z innym baronem. Jego poddani przynosili im jedzenie nocą. Dopiero po latach odważył się wyjść ze swojego dobrze chronionego, tajnego schronienia, gdy usłyszał o śmierci swojego rywala. Autentyczność tej historii jest niepewna, ale pewne jest, że pierwotnie wąska wnęka skalna w stromym klifie nad studnią w dolinie nie została bezcelowo rozbudowana przez ludzi z dawnych czasów w przestronną jaskinię mieszkalną w tym doskonale obronnym i dobrze ukrytym miejscu. Możliwe, że była zamieszkana również w czasach prehistorycznych, ale na pewno była zamieszkana w okresie średniowiecza. Wygodnie rozbudowana wnęka, która miała dobrą studnię zapewniającą wodę w dolinie poniżej, mogła również służyć jako mieszkanie pustelnika w średniowieczu. Jaskinia mieszkalna, usytuowana niczym zamek w stromym klifie, z pewnością zapewniała schronienie mieszkańcom wioski podczas najazdów tatarskich i tureckich. Od 1982 roku jaskinia jest określana w literaturze jako „Kőlyuk”. W literaturze pojawia się również pod różnymi nazwami: Kishartyáni Kőlyuk (Eszterhás 1988), Kő-völgyi-kőlyuk (Szathmári 1982), Kő-völgyi Kőlyuk (Eszterhás 1989), Kő-völgyi Hermit-cave (Eszterhás 1988), Kővölgyi Hermit-cave (Eszterhás 1989), Kő-völgyi-hermitcave (Eszterhás 1989) oraz Hermit-cave (Szathmári 1982).