Kishartyán

Osada jest głównie znana z kamiennej dziury znajdującej się w jej granicach. Jaskinia powstała w piaskowcu dolnego miocenu (Egri-Eggenburg) (formacja piaskowca Pétervására) wzdłuż szczelin tektonicznych, warstwowania i płaszczyzn osadów w wyniku fragmentacji mrozowej, zapadania się, wietrzenia, a być może również deflacji oraz interwencji człowieka. W swoim obecnym stanie przypomina bardziej sztuczną jamę niż naturalne formowanie. Jaskinia jest pozioma, jednopoziomowa i zazwyczaj ma kwadratowy przekrój. Składa się z trzech do czterech mniejszych lub większych połączonych pomieszczeń, z których większość jest kwadratowa i wyraźnie ukształtowana przez człowieka. Oryginalne naturalne jamy można zaobserwować przy wejściu i oknach, gdzie ich zaokrąglone, owalne kształty sugerują ich naturalne pochodzenie. Miejscowi opowiadają historię o bardzo bogatym, ale bardzo tchórzliwym baronie z pobliskiego Karancsság, który ukrywał się w jaskini ze swoją kochanką przez długi czas, ponieważ bał się pojedynku z innym baronem. Jego chłopi przynosili im jedzenie nocą. Odważył się wyjść ze swojego dobrze chronionego, tajnego schronienia dopiero po latach, gdy usłyszał o śmierci swojego rywala. Autentyczność tej historii jest niepewna, ale pewne jest, że pierwotnie wąska szczelina skalna w stromym klifie nad studnią w dolinie nie została bezcelowo przekształcona przez ludzi z dawnych czasów w przestronną jaskinię mieszkalną w tym doskonale obronnym i dobrze ukrytym miejscu. Możliwe, że była zamieszkana również w czasach prehistorycznych, ale na pewno była zamieszkana w okresie średniowiecza. Wygodnie rozbudowana jama, która miała dobrą studnię dostarczającą wodę w dolinie poniżej, mogła również służyć jako mieszkanie pustelnika w średniowieczu. Jaskinia mieszkalna, usytuowana jak zamek w stromym klifie, z pewnością zapewniała schronienie mieszkańcom wioski podczas najazdów tatarskich i tureckich. Od 1982 roku jaskinia jest określana w literaturze jako „Kőlyuk”. W literaturze pojawia się również pod różnymi nazwami: Kishartyáni Kőlyuk (Eszterhás 1988), Kő-völgyi-kőlyuk (Szathmári 1982), Kő-völgyi Kőlyuk (Eszterhás 1989), Kő-völgyi Hermit-cave (Eszterhás 1988), Kővölgyi Hermit-cave (Eszterhás 1989), Kő-völgyi-hermitcave (Eszterhás 1989) oraz Hermit-cave (Szathmári 1982).