Βιώσιμος τουρισμός έως το 2030 – Πώς μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μαζί;

Σάββατο, 9 Αυγούστου 2025 6:29 π.μ.

Ο τουρισμός συχνά θεωρείται η «βιομηχανία ευτυχίας» του κόσμου – εμπειρίες, χαλάρωση, ανακάλυψη νέων τόπων. Ωστόσο, καθώς τα αεροπλάνα γεμίζουν και τα ξενοδοχεία καταγράφουν νέα ρεκόρ κρατήσεων, σε πολλά μέρη του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αισθητές οι σκοτεινές πλευρές του μαζικού τουρισμού: τα υπερφορτωμένα οικοσυστήματα, ο εκτοπισμός των τοπικών κοινοτήτων και η ταχεία εξάντληση των φυσικών πόρων. Σε αυτές τις προκλήσεις ρίχνει φως μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sustainable Tourism, στην οποία οι Alexandra Lavaredas, Filipa Campos, Giovana Goretti Feijó Almeida, Francisco Dias & Paulo Almeida ανέλυσαν περισσότερα από 6200 επιστημονικά άρθρα σχετικά με τον βιώσιμο τουρισμό.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους, από το 2015, μόλις το 2,6% των μελετών που δημοσιεύθηκαν στο θέμα αναφέρεται ρητά στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ. Αυτό το ποσοστό δείχνει ξεκάθαρα ότι, παρόλο που η σημασία της βιωσιμότητας γίνεται όλο και πιο προφανής, η επιστημονική συζήτηση και οι παγκόσμιοι στόχοι εξακολουθούν να βρίσκονται σε αρχικό στάδιο.

Αυτό δεν είναι απλώς επιστημονικό κενό – είναι και μια προειδοποίηση. Εάν η βιομηχανία, οι ερευνητές και οι ταξιδιώτες δεν ευθυγραμμίσουν τις προσπάθειές τους με τους παγκόσμιους στόχους βιωσιμότητας, ο τουρισμός μπορεί εύκολα να παραμείνει πηγή προβλημάτων αντί να γίνει μέρος της λύσης. Ωστόσο, το καλό νέο είναι ότι οι στόχοι είναι σαφείς, οι μέθοδοι διαθέσιμες, και όλοι οι εμπλεκόμενοι – από τις κυβερνήσεις έως τους παρόχους καταλυμάτων και τους ταξιδιώτες – μπορούν να συμβάλουν ώστε ο τουρισμός να γίνει πραγματικά η κινητήρια δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης μέχρι το 2030.

Πού δίνεται έμφαση – και πού υπάρχουν ελλείψεις;

Η πλειονότητα των επιστημονικών εργασιών επικεντρώνεται στον ΣΒΑ 12, που δίνει έμφαση στην υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή – για παράδειγμα, στη μείωση των αποβλήτων, την αποδοτικότητα των πόρων και την προτίμηση τοπικών προϊόντων. Ακολουθεί ο ΣΒΑ 8, που εστιάζει στη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, και ο ΣΒΑ 17, που υπογραμμίζει τη σημασία των συνεργασιών. Ωστόσο, στόχοι όπως ο ΣΒΑ 13 (δράση για το κλίμα) ή ο ΣΒΑ 14 (ζωή κάτω από το νερό) λαμβάνουν πολύ λιγότερη προσοχή, παρόλο που οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η κατάσταση των ωκεανών είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον του τουρισμού.

Η ισορροπία των τριών πυλώνων

Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη βασίζεται σε τρεις αλληλένδετους πυλώνες: την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση.

Οικονομικά, ο τουρισμός πρέπει να δημιουργεί σταθερά έσοδα που παραμένουν τοπικά, ενισχύοντας τις τοπικές επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα δημιουργεί δίκαιες ευκαιρίες απασχόλησης για τα μέλη της κοινότητας.

Κοινωνικά, είναι σημαντικό ο τουρισμός να διατηρεί και να ενισχύει την τοπική πολιτιστική ταυτότητα, να προάγει τη συνοχή της κοινότητας και να βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Περιβαλλοντικά, είναι απαραίτητο οι τουριστικές δραστηριότητες να προστατεύουν τους φυσικούς πόρους, να μειώνουν τη ρύπανση και να διατηρούν την υγεία των οικοσυστημάτων. Όταν αυτοί οι τρεις πυλώνες βρίσκονται σε ισορροπία, ο τουρισμός μπορεί πραγματικά να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο μακροπρόθεσμα, προσφέροντας αυθεντικές και αξιόλογες εμπειρίες στους επισκέπτες.

Τι μπορούν να κάνουν οι ταξιδιώτες;

Οι ταξιδιώτες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά επιλέγοντας συνειδητά τοπικούς παρόχους υπηρεσιών, μειώνοντας έτσι το οικολογικό αποτύπωμα της εφοδιαστικής αλυσίδας και υποστηρίζοντας άμεσα τις κοινότητες. Η αποφυγή υπερφορτωμένων προορισμών μειώνει την πίεση στα ευαίσθητα οικοσυστήματα, ενώ η προτίμηση βιώσιμων καταλυμάτων ενθαρρύνει τη λειτουργία με εξοικονόμηση ενέργειας, νερού και μείωση αποβλήτων. Επιπλέον, η επιλογή πράσινων μέσων μεταφοράς – όπως το τρένο, το λεωφορείο, το ποδήλατο ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς – συμβάλλει επίσης στη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.

Ο τουρισμός έχει άμεσο αντίκτυπο στην επίτευξη πολλών ΣΒΑ – από τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς έως τη μείωση της κλιματικής αλλαγής. Τα επόμενα χρόνια, οι εμπλεκόμενοι στον κλάδο θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στο να γίνει ο τουρισμός πραγματικά η κινητήρια δύναμη της βιώσιμης ανάπτυξης και όχι εμπόδιο σε αυτήν.

Η βιωσιμότητα δεν είναι αφηρημένος στόχος, αλλά το σύνολο των καθημερινών μας επιλογών. Κάθε κράτηση, κάθε επιλογή προορισμού, κάθε ευρώ ή δραχμή που δαπανάται σε τοπικά προϊόντα μπορεί να συμβάλει σε ένα καλύτερο μέλλον. Εάν οι εμπλεκόμενοι στον τουρισμό – ταξιδιώτες, πάροχοι υπηρεσιών και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων – δράσουν από κοινού, ευθυγραμμιζόμενοι με τους στόχους του 2030, ο τουρισμός μπορεί να γίνει όχι μόνο πηγή εμπειριών, αλλά και ένας από τους πιο σημαντικούς φύλακες του μέλλοντος του πλανήτη και των κοινοτήτων μας.