Συνειδητή επιλογή και στις διακοπές – τι σημαίνει όταν ένας προορισμός διαθέτει πιστοποίηση βιωσιμότητας βάσει GSTC;

Αλλά πώς μπορούμε να γνωρίζουμε αν ένα κατάλυμα ή πάροχος υπηρεσιών λειτουργεί πραγματικά με βιώσιμο τρόπο και δεν χρησιμοποιεί απλώς πράσινες ετικέτες ως διαφημιστικό τέχνασμα; Σε αυτό βοηθά να προσανατολιστούμε το GSTC – το Global Sustainable Tourism Council, ένα διεθνές σύστημα κριτηρίων που αποτελεί σήμερα τη βάση για τις πιο ευρέως αποδεκτές πιστοποιήσεις βιωσιμότητας στον τουρισμό. Στόχος του GSTC είναι να παρέχει ένα διαφανές και αξιόπιστο πλαίσιο τόσο για τους παρόχους όσο και για τους ταξιδιώτες – και παράλληλα να αποτελεί τη βάση για πρωτοβουλίες όπως οι αξιολογήσεις βιωσιμότητας της Tavalyst, της Booking.com, της Google ή του Tripadvisor.

Το GSTC είναι ένας ανεξάρτητος, παγκόσμιος οργανισμός που δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με σκοπό να παρέχει κοινή γλώσσα και πλαίσιο για τις πιστοποιήσεις βιωσιμότητας. Δεν παρέχει ο ίδιος πιστοποιήσεις, αλλά αναγνωρίζει επαγγελματικά συστήματα που πληρούν τα διεθνώς αποδεκτά κριτήριά του – όπως το Green Destinations, το Good Travel Seal, το Travelife, το Bioscore ή το EarthCheck.

Το σύστημα κριτηρίων του GSTC βασίζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες:

1. Υπεύθυνη λειτουργία

Αξιολογεί τη διαχείριση και τη στρατηγική δέσμευση του οργανισμού – συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης της περιβαλλοντικής απόδοσης, των στόχων βιωσιμότητας και της συμμετοχής των εργαζομένων.

2. Περιβαλλοντικές πτυχές

Περιλαμβάνει τη βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας και νερού, τη μείωση των αποβλήτων, τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων και την προστασία των φυσικών οικοτόπων.

3. Σεβασμός στις πολιτιστικές αξίες

Το GSTC λαμβάνει υπόψη πώς διατηρούνται ο τοπικός πολιτισμός, οι παραδόσεις, η αρχιτεκτονική κληρονομιά και πώς εξασφαλίζεται η πολιτιστική ευαισθησία των επισκεπτών.

4. Κοινωνική ευθύνη

Το σύστημα αξιολογεί επίσης το πόσο συμβάλλει ο τουριστικός πάροχος στην τοπική οικονομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την κοινωνική ισότητα και τις συνεργασίες.

Πολλοί πιστεύουν ότι η πιστοποίηση βιωσιμότητας είναι απλώς μια «πράσινη ετικέτα» που μπορεί να αποκτηθεί με μερικές λάμπες LED ή ανακυκλωμένο χαρτί. Η πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ πιο σύνθετη. Το σύστημα κριτηρίων του GSTC, ανάλογα με το αν πρόκειται για προορισμό, πάροχο τουριστικών υπηρεσιών, εκδήλωση ή αξιοθέατο, περιλαμβάνει συγκεκριμένες απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν οι πάροχοι ή οι προορισμοί. Αυτές βασίζονται σε τέσσερις πυλώνες (οικονομική λειτουργία, περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πολιτιστική κληρονομιά, κοινωνική ευθύνη) και κάθε μία από αυτές πρέπει να τεκμηριώνεται με λεπτομερή έγγραφα, δεδομένα και πρακτικά παραδείγματα.

Η διαδικασία πιστοποίησης δεν αφορά μόνο τη συλλογή υπογραφών και δηλώσεων, αλλά είναι μια εντατική προετοιμασία που διαρκεί μήνες – ή και χρόνια. Περιλαμβάνει τη στρατηγική σχεδίαση, την εκπαίδευση του προσωπικού, τη συμμετοχή τοπικών συνεργατών, την εισαγωγή συστημάτων παρακολούθησης και εξωτερικούς ελέγχους. Οι οργανισμοί πιστοποίησης που αναγνωρίζονται από το GSTC (όπως το Green Destinations, το Bioscore, το Travelife) μπορούν να απονείμουν τον τίτλο «GSTC Certified» μόνο αν κάθε κριτήριο έχει αποδεδειγμένα πληρωθεί και έχει ελεγχθεί από ανεξάρτητο ελεγκτή.

Αυτή η διαδικασία είναι τόσο λεπτομερής γιατί ο στόχος δεν είναι η νομιμοποίηση επιφανειακών λύσεων, αλλά η πραγματική, συστημική βιωσιμότητα. Γι' αυτό παγκοσμίως υπάρχουν λίγοι πάροχοι ή προορισμοί που δικαιούνται πραγματικά να χρησιμοποιούν την ένδειξη «GSTC Certified» – όσοι όμως φτάνουν σε αυτό το επίπεδο, προσφέρουν στους επισκέπτες τη βεβαιότητα ότι δεν φαίνονται μόνο πράσινοι, αλλά είναι κιόλας.

Το Ελσίνκι, για παράδειγμα, προετοιμαζόταν για την πιστοποίηση από το 2021, αλλά την απέκτησε τον Μάρτιο του 2025, ως η πρώτη μεγάλη πόλη στον κόσμο. 

Ο στόχος του Tavalyst είναι να παρουσιάσει αυτά τα επαγγελματικά κριτήρια με όσο το δυνατόν πιο κατανοητό και ενιαίο τρόπο στις ταξιδιωτικές πλατφόρμες – για παράδειγμα, μέσω των ετικετών «Πιο Βιώσιμο Ταξίδι» της Booking.com, που βασίζονται στο σύστημα του Tavalyst και υποστηρίζονται κυρίως από πιστοποιήσεις αναγνωρισμένες από το GSTC. Αυτό σημαίνει ότι ο ταξιδιώτης συναντά αξιόπιστες πληροφορίες κατά την κράτηση σχετικά με το πόσο και σε ποιους τομείς λειτουργεί βιώσιμα το κατάλυμα.

Ο στόχος του συστήματος δεν είναι απλώς η συλλογή «πράσινων πόντων», αλλά και η υποστήριξη της σταδιακής ανάπτυξης των παρόχων καταλυμάτων – έτσι, ακόμη και όσοι δεν διαθέτουν πλήρη πιστοποίηση αλλά έχουν κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, μπορούν να εμφανίζονται στις επιλογές που δεσμεύονται για τη βιωσιμότητα.

Όταν επιλέγεις ένα κατάλυμα ή μια τουριστική υπηρεσία που διαθέτει πιστοποίηση βιωσιμότητας βάσει GSTC, στην ουσία επιλέγεις ένα σύστημα που βασίζεται σε αξιόπιστο επαγγελματικό υπόβαθρο. Αυτό σε βοηθά να υποστηρίξεις με τα χρήματά σου έναν προορισμό που:

• λαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για την περιβαλλοντική και κοινωνική ευθύνη,

• προσφέρει όχι μόνο εντυπωσιακές αλλά και ουσιαστικές εμπειρίες,

• ενισχύει την τοπική οικονομία και κοινότητες, όχι απλώς εξυπηρετεί,

• συμβάλλει στη διατήρηση της πολιτιστικής πολυμορφίας, ενώ παράλληλα εκπαιδεύει και ευαισθητοποιεί.

Στη χώρα μας, όλο και περισσότεροι πάροχοι εντάσσονται στα συστήματα αναγνωρισμένα από το GSTC, είτε πρόκειται για καταλύματα, διοργανωτές εκδρομών ή προορισμούς. Η παρουσία στις διεθνείς πλατφόρμες, τα «πλεονεκτήματα ορατότητας» του Tavalyst και η απόκτηση της εμπιστοσύνης των συνειδητοποιημένων ταξιδιωτών δείχνουν ότι: η βιωσιμότητα δεν είναι πλέον εξειδικευμένο θέμα, αλλά απαίτηση της αγοράς.