Wąwóz Świętego Władysława

Najgłębsze korzenie tego miejsca tkwią w legendach o Świętym Władysławie, które od wieków kształtują duchowe dziedzictwo tego regionu. Przetrwały trzy różne opowieści:

• Według jednej z nich, w latach 1091–92, gdy król Święty Władysław walczył z najazdem Kumanów od strony Mołdawii, jego oddziały utknęły w dzisiejszej dolinie Szentkút, otoczone przez wroga i dręczone pragnieniem. Król, wyruszając samotnie na zwiady, przeskoczył z koniem o imieniu Szög przez wąwóz. Gdy dotknął ziemi, z odcisku podkowy wytrysnęła woda, a następnie uderzył toporem w skałę – i tam również pojawiło się źródło.

• Inna wersja mówi, że Kumanowie zagonili króla w wąską dolinę, gdzie jego drogę zagradzał ogromny wąwóz. Jednak dzięki swojemu wiernemu koniowi przeskoczył głęboki rów, a tam, gdzie podkowy dotknęły ziemi, zaczęła wypływać krystalicznie czysta woda.

• Trzecia legenda sięga jeszcze dalej: według niej Święty Władysław skoczył z odległego szczytu Ágasvár aż do doliny Szentkút, aby uciec przed swoimi prześladowcami.

Bez względu na to, jak było naprawdę, jedno jest pewne: woda ze źródła płynie nieprzerwanie, dając nie tylko legendę, ale i życie.

Dolina potoku Szentkút jest wyjątkowa także pod względem geologicznym. Tę część Geoparku Novohrad–Nógrád ukształtowała działalność wulkaniczna: warstwy andezytu, piaskowca i wapienia przeplatają się, a w wielu miejscach występują źródła warstwowe. Na stromych zboczach woda szybko spływa, dlatego źródła są rozproszone, a wody wypływające w tym miejscu, często o letniej temperaturze, są szczególnie cenne – stanowią one dowód na wulkaniczną aktywność wtórną.

W dolinie woda wyżłobiła kanionowate koryto, z widocznymi wychodniami skalnymi i formami erozyjnymi. To miejsce jest nie tylko fascynujące dla geologów i miłośników przyrody, ale także doskonałym punktem edukacyjnym na ścieżce dydaktycznej, gdzie można obserwować nieustanny dialog wody i skał.

Mátraverebély-Szentkút stało się dziś ważnym miejscem pielgrzymkowym, które co roku odwiedza kilkadziesiąt tysięcy osób. Zrównoważone inwestycje sanktuarium – takie jak zbiorniki na deszczówkę, renowacje z wykorzystaniem naturalnych materiałów czy lokale gastronomiczne korzystające z produktów lokalnych – są dobrymi przykładami połączenia turystyki religijnej i zrównoważonej.

Odwiedzający mają możliwość uczestniczenia w pielgrzymkach pieszych, ekoturystycznych wycieczkach oraz programach opartych na wartościach. Tematyczne szlaki związane z tym miejscem – takie jak trasa rozpoczynająca się na Ágasvár – opowiadają wspólną historię natury i wiary.